دﺳﺖ ﺑﻤﺎﻟﻨﺪ و ﺑﺒﻮﯾﻨﺪ ﺑﻮي ﮐﺎﻓﻮر از آن آﯾﺪ و ﻃﻌﻢ آن ﺗﻠﺦ و ﺗﯿﺰ و آﻧﭽﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺨﻤﯽ ﻧﺪارد ﻧﯿﺰ درﺳﺖ اﺳﺖ زﯾﺮا ﮐﻪ آﻧﭽﻪ در زﻣﯿﻦ ﺣﺠﺎز و روم و ﻣﻐﺮب و زﻣﯿﻦ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻗﻮت ﻣﯽ روﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺨﻢ و ﻗﻮي اﻟﺮاﯾﺤﻪ و ﺑﺎ ﺗﻠﺨﯽ و ﻧﺮم و ﻣﺰﻏﺐ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﭽﻪ در زﻣﯿﻦ ﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﺿﻊ ﺑﻼد ﻫﻨﺪ و ﻋﻈﯿﻢ آﺑﺎد و ﺟﻬﺎﻧﮕﯿﺮﻧﮑﺮ از ﺑﻨﮕﺎﻟﻪ ﻣ ﯽروﯾﺪ ﺧﺸﻦ ﺑﻌﻀﯽ ﺳﯿﺎه ﺗﯿﺮه و ﺑﻌﻀﯽ ﺳﻔﯿﺪ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﻧﺪك ﺑﻨﻔﺸﯽ و ﺑﯽ زﻏﺐ و ﺑﻌﻀﯽ ﺑﯽ ﺗﺨﻢ و ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺎ ﺗﺨﻢ رﯾﺰه ﺳﻔﯿﺪ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ زردي اﺳﺖ و ﻧﻮﻋﯽ از اﺳﻄﻮﺧﻮدوس ﻣ ﯽﺷﻮد ﮐﻪ داﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮﺷﻪ آن ﭘﺎﺷﺎن ﺑﺎرﯾﮏ اﻧﺪك ﺑﻠﻨﺪ و ﺑ ﯽزﻏﺐ و اﻏﺒﺮ و در ﺑﻮ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ذﮐﺮ ﯾﺎﻓﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﺪﺗﺮ وﻟﯿﮑﻦ ﺧﻮﺷﻪ آن دﯾﺪه ﻧﺸﺪه ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ  . ﻃﺒﯿﻌﺖ آن: ﮔﺮم و ﺧﺸﮏ در درﺟﻪ اول و در دوﯾﻢ ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و اﯾﻦ اﺻﺢ اﺳﺖ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺣﺠﺎزي ﺗﺎزه ﻗﻮي اﻟﺮاﯾﺤﻪ ﺗﻨﺪ ﻃﻌﻢ آن و ﺷﯿﺦ اﻟﺮﯾﯿﺲ و اﺑﻦ ﺗﻠﻤﯿﺬ ﮔﺮم در اول و ﺧﺸﮏ در دوﯾﻢ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﻣﺮﮐﺐ از ﺟﻮﻫﺮ ارﺿﯽ ﺑﺎرد و ﻧﺎري ﻟﻄﯿﻒ و ﺷﯿﺦ داود ﮔﺮم در آﺧﺮ دوﯾﻢ و ﺧﺸﮏ در اول ﺳﯿﻢ و ﺑﻌﻀﯽ ﺳﺮد در اول و ﺑﻌﻀ ﯽ ﻣﺮﮐﺐ اﻟﻘﻮي و اﺟﺰاي ﺑﺎرده آن ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺎره و ﺗﺨﻢ آن ﺑﻪ ﻗﻮل اﺑﻦ ﺗﻠﻤﯿﺬ ﮔﺮم در اول و ﺧﺸﮏ در دوﯾﻢ ﻧﯿﺰ و ﻣﺮﮐﺐ از ﺟﻮﻫﺮ ارﺿﯽ ﺑﺎرد و ﻧﺎري ﺣﺎر ﻟﻄﯿﻒ  . اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص آن :ﻣﺤﻠﻞ و ﻣﻠﻄﻒ و ﺟﺎﻟﯽ و ﻣﻔﺘﺢ ﺳﺪه ﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻮت ﺟﺰو ﺣﺎر ﻟﻄﯿﻒ ﺧﻮد و ﺑﺎ ﻗﻮت ﻗﺎﺑﻀﻪ ﺑﻪ ﺟﺰو ارﺿﯽ ﺑﺎرد و ﻣﻘﻮي ﺑﺪن و دل و دﻣﺎغ و اﺣﺸﺎ و ﺟﻤﯿﻊ ﻗﻮاي ﻇﺎﻫﺮي و ﺑﺎﻃﻨﯽ و ﻗﻮت ﻣﺬﮐﺮه و ﻣﻔﮑﺮه و ﻣﺼﻔّﯽ روح و ﻣﻔﺮح و ﺟﻬﺖ اﻣﺮاض ﺳﯿﻨﻪ و ﺳﻌﺎل و ﻧﺰﻻت و ﺳﺎﯾﺮ اﻣﺮاض ﻋﻔﻨﻪ و ﻋﻠﻞ ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻓﻌﺎل ﻣﺬﮐﻮره و ﺑﻪ ﻗﻮت ﻣﺴﻬﻠﻪ و داﻓﻌﻪ ﺧﻮد اﺧﻼط ﻓﺎﺳﺪه ﺑﻠﻐﻤﯿﻪ رﻃﺒﻪ و ﺳﻮداوﯾﻪ را و اﺧﺘﺼﺎص آن ﺑﻪ دﻣﺎغ و ﺗﻘﻮﯾﺖ آن دﻣﺎغ را ﻧﺎﻓﻊ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﻬﺖ اﻣﺮاض ﮐﺒﺪي و ﻃﺤﺎل و ﻣﺠﺎري ﺑﻮل . *اﻣﺮاض اﻟﺮأس و ﻏﯿﺮه *آﺷﺎﻣﯿﺪن ﯾﮏ درﻫﻢ آن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﯽ ﺟﻬﺖ رﻋﺸﻪ دﻣﺎﻏﯽ و دوار و ﺳﺪر ﺣﺎدث از ﺿﺮﺑﻪ و ﺳﻘﻄﻪ و ﺗﺰﻋﺰع دﻣﺎغ ﺣﺎدث از ﺿﺮﺑﻪ و ﺳﻘﻄﻪ و ﺗﺰﮐﯿﻪ ذﻫﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﻣﺎءاﻟﻌﺴﻞ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﺷﺎﻣﯿﺪن ﺷﺮاب ﺗﺎزه آن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺷﺮاب ﻟﯿﻤﻮي ﺗﺎزه ﺑﻪ ﺟﻬﺖ آﻧﮑﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﻣﻘﻄﻊ و ﻣﻄﻔﯽ اﺳﺖ ﺣﺎﺑﺲ اﺑﺨﺮه و ﻣﻘﻮي ﻣﻌﺪه اﺳﺖ و ﻣﺪاوﻣﺖ آﺷﺎﻣﯿﺪن ﻃﺒﯿﺦ آن ﺑﺎ ﻣﺎءاﻟﻌﺴﻞ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺳﻬﺎل ﺑﻪ آن ﻧﺎﻓﻊ اﺳﺖ ﺟﻬﺖ ﺻﺮع و ﻣﺎﻟﯿﺨﻮﻟﯿﺎ و ﺟﻨﻮن و ﻧﺴﯿﺎن و ﺟﻤﻮد و ﺷﺨﻮص و وﺳﻮاس ﺳﻮداوي و اﺳﺘﺮﺧﺎ و ﺗﺸﻨﺞ و رﻃﺐ اﻣﺘﻼﯾﯽ و رﻋﺸﻪ و ﺧﺪر و اﺧﺘﻼج و زوال ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻧﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ آﻧﮑﻪ اﺳﺘﻔﺮاغ ﺳﻮدا و ﺗﻨﻘﯿﻪ ﻣ ﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﻓﻀﻮل دﻣﺎﻏﯽ و رﻃﻮﺑﺎت ﻣﺮﺧﯿﻪ را و ﻣﺎﻧﻊ ﻋﻔﻮﻧﺎت و اﻧﺼﺒﺎب ﻧﻮازل اﺳﺖ ﺑﻪ اﻋﺼﺎب و ﻣﻘﻮي و ﻣﺴﺨﻦ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ دﻣﺎغ را و ﺗﻠﻄﯿﻒ ﻣ ﯽﻧﻤﺎﯾﺪ روح دﻣﺎﻏﯽ را و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺎﯾﯿﺪه ﺟﺮم آن ﺑﺎ ﻣﺎءاﻟﻌﺴﻞ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﮔﻠﻨﮕﺒﯿﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺮﺑﺎي ﮔﻞ آن ﺑﺎ ﺷﮑﺮ ﯾﺎ ﻋﺴﻞ ﭼﻮن ﻫﺮ ﺷﺐ آن ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﯾﮏ ﻣﺜﻘﺎل ﮔﻞ اﺳﻄﻮﺧﻮدوس در آن ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺪاوﻣﺖ ﺑﺮ آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ اﻣﺮاض ﻣﺬﮐﻮره ﺧﺼﻮص وﺳﻮاس ﺳﻮداوي و ﻏﻢ را ﺑﺎﻟﮑﻞ زاﯾﻞ ﺳﺎزد و آﺷﺎﻣﯿﺪن آن ﺑﺎ ﻋﺎﻗﺮﻗﺮﺣﺎ و ﺳﮑﺒﯿﻨﺞ ﺟﻬﺖ ﺻﺮع و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺷﺤﻢ ﺣﻨﻈﻞ ﻣﻤﺰوج ﻧﻤﻮده اﺳﺘﻔﺮاغ ﺑﺪان ﻧﻤﻮدن در ﺳﺎﻟﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﻘﯿﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻌﺪه ﺑﻮدن ﺻﺮع ﺑﻠﻐﻤﯽ و ﺳﻮداوي را ﻧﺎﻓﻊ و ﯾﮏ درم اﺳﻄﻮﺧﻮدوس ﺳﻮده ﺑﺎ ﯾﮏ درم اﯾﺎرج ﻓﯿﻘﺮا ﺑﻪ ﻧﻬﺎﯾﺖ رﻋﺸﻪ و اﺧﺘﻼج را ﻧﺎﻓﻊ اﺳﺖ ﻣﺪاوﻣﺖ آن ﺗﺎ ﺳﯽ و ﭘﻨﺞ روز و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر آﺷﺎﻣﯿﺪن ﻃﺒﯿﺦ آن ﺑﺎ ﻣﺎءاﻟﻌﺴﻞ و ﺳﻌﻮط آن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﺑﺎ ﻣﺎءاﻟﻌﺴﻞ ﺟﻬﺖ ﺻﺮع ﺳﻮداوي و ﺑﻠﻐﻤﯽ ﻧﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻘﯿﻪ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﺮدن آن دﻣﺎغ را و ﺑﺨﻮر آن ﺑﺮاي اﺳﺘﺮﺧﺎ و ﺿﻤﺎد آن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﺴﯿﺎن و ﺟﻤﻮد و ﺷﺨﻮص و ﭼﻮن ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ در ﺷﺶ ﻗﻮارﯾﺲ آب اﻧﮕﻮر ﯾﮏ ﻣﻦ اﺳﻄﻮﺧﻮدوس را در ﺧﻤﯽ و ﺳﺮ آن را ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺶ ﻣﺎه ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﺮﺳﺪ ﭘﺲ ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ ﻣﺼﺮوع را از آن ﺑﺎ ﻋﺎﻗﺮﻗﺮﺣﺎ و ﺳﮑﺒﯿﻨﺞ ﻧﻔﻊ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ آن را ﻧﻔﻌﯽ ﺑﯿﻦ و ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻋﻮض آب اﻧﮕﻮر ﺳﺮﮐﻪ ﻣ ﯽﮐﻨﻨﺪ و در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭼﻮن ﯾﮏ ﻣﺎه در ﺳﺮﮐﻪ ﻣﺨﻠﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻤﻮد و اﮔﺮ از اﯾﻦ ﺳﺮﮐﻪ ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ ﺷﮑﺮي و ﯾﺎ ﻋﺴﻠﯽ ﺳﺎزﻧﺪ و از آن ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ ﯾﮏ اوﻗﯿﻪ ﯾﺎ دو اوﻗﯿﻪ ﺑﺎ ﻋﺎﻗﺮﻗﺮﺣﺎ و ﺳﮑﺒﯿﻨﺞ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎﻟﺠﻤﻠﻪ اﺳﻄﻮﺧﻮدوس ﺟﺎروب دﻣﺎغ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻨﻘﯽ آﻧﺴﺖ از ﮐﻞ ﻓﻀﻮل ردﯾﻪ ﺑﻠﻐﻤﯿﻪ ﺑﺎﻟﻪ و ﻣﻔﺘﺢ ﺳﺪه و ﻣﻘﻮي ﻫﻤﻪ ﻗﻮا و ﻣﺤﻠﻞ ﮐﻞ اﺑﺨﺮه و رﯾﺎح ﻓﺎﺳﺪه و ﻣﻠﻄﻒ ارواح آن و ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن آن را ﺑﺎ ﺛﻠﺚ آن ﮔﺸﻨﯿﺰ ﺧﺸﮏ و رﺑﻊ آن ﻣﺮزﻧﺠﻮش و ﺳﺪس آن از ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺼﻄﮑﯽ و ﻫﻠﯿﻠﻪ ﮐﺎﺑﻠﯽ و ﮐﻨﺪر ﻣﻌﺠﻮن ﺳﺎزﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﺠﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و ﻧﺰد ﺧﻮاب ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ و ﻣﺪاوﻣﺖ ﺑﺮ آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺟﻬﺖ دﻓﻊ ﻧﺰﻻت و رﻣﺪ و ﺗﺮﻫﻞ و رﺑﻮ و ﮔﺮاﻧﯽ ﺳﺎﻣﻌﻪ و ﺿﻌﻒ ﺑﺎﺻﺮه ﻣﺠﺮب و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﻃﺒﯿﺦ آن ﺟﻬﺖ اﻣﺮاض ﺳﯿﻨﻪ و ﺳﻌﺎل و ﻧﺰﻟﻪ از زوﻓﺎ ﻗﻮي ﺗﺮ و ﻣﻔﺮح و ﻣﺴﻬﻞ ﺑﻠﻐﻢ و ﺳﻮدا و ﻣﻘﻮي آﻻت ﺑﻮل و ﺑﺎ ﻗﻮت ﺗﺮﯾﺎﻗﯿﻪ اﺳﺖ .اﻟﻤﻌﺪه و اﻟﮑﺒﺪ و اﻟﻄﺤﺎل و ﻏﯿﺮﻫﺎ *آﺷﺎﻣﯿﺪن دو ﺟﺰو از اﺳﻄﻮﺧﻮدوس و ﯾﮏ ﺟﺰو ﺑﯿﺦ ﮐﺒﺮ ﺑﺎ ﻋﺴﻞ ﺳﺮﺷﺘﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮودت ﻣﻌﺪه و ﺑﻮاﺳﯿﺮ ﺑﻪ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻔﯿﺪ و ﻧﻘﻮع و ﻣﻄﺒﻮخ آن ﺟﻬﺖ ورم ﺑﺎرد ﺟﮕﺮ و اﺳﺘﺴﻘﺎ و ﺗﻨﻘﯿﻪ ﻃﺤﺎل و ﮔﺮده و اﻣﺮاض ﻣﻘﻌﺪه و ﺑﺎ ﺷﺮاب ﺟﻬﺖ ﻧﻔﺦ و درد اﻋﺼﺎب و درد اﺿﻼع و ﺳﻤﻮم ﻣﺸﺮوﺑﻪ ﻧﺎﻓﻊ و ﺑﺎ ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ و ﻧﻤﮏ ﻫﻨﺪي ﻣﺴﻬﻞ ﻗﻮي اﺳﺖ و ﺿﻤﺎد آن و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﮑﻤﯿﺪ ﺑﻪ ﻃﺒﯿﺦ آن ﺟﻬﺖ ﺗﺴﮑﯿﻦ اوﺟﺎع ﻣﻔﺎﺻﻞ ﻧﺎﻓﻊ و ﭼﻮن ﺑﺎ ﺻﻌﺘﺮ و ﺗﺨﻢ ﮐﺮﻓﺲ ﺑﺠﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺎ دواي ﻣﺴﻬﻞ ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ ﻧﺎﻓﻊ ﻣﻐﺺ آﻧﺴﺖ  . ﻣﻀﺮ ﺻﻔﺮاوي ﻣﺰاج و ﻣﻌﻄﺶ و ﻣﻐﺜﯽ و ﻣﮑﺮب ﻣﺤﺮورﯾﻦ، ﻣﺼﻠﺢ آن ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ. ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﻀﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺶ ﻣﺼﻠﺢ آن ﮐﺜﯿﺮا و ﺻﻤﻎ

ﻋﺮﺑﯽ اﺳﺖ  . ﻣﻘﺪار ﺷﺮﺑﺖ  آن: از دو درم ﺗﺎ ﭘﻨﺞ درم  . ﺑﺪل آن: در آﻻت ﺗﻨﻔﺲ ﻓﺮاﺳﯿﻮن و در ﺗﻨﻘﯿﻪ ﺳﻮدا اﻓﺘﯿﻤﻮن  . ﺷﯿﺦ ﯾﻮﺳﻒ ﺑﻐﺪادي ﮔﻔﺘﻪ ﺧﺎﺻﻪ اﺳﻄﻮﺧﻮدوس اﺳﻬﺎل ﺳﻮداوي  دﻣﺎغ اﺳﺖ و ﺷﺮﺑﺘﯽ از آن ﯾﮏ درم ﺗﺎ ﭘﻨﺞ درم و ﻣﺼﻠﺢ ﺿﺮر آن ﺑﻪ رﯾﻪ ﮐﺜﯿﺮا اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺑﺎ ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ ﺧﻮرده ﺷﻮد اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺢ دﯾﮕﺮ ﻧﺪارد و ﺑﻌﻀﯽ اﻃﺒﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﺼﻠﺢ ﺷﺮاب آن ﺷﺮاب ﻟﯿﻤﻮ اﺳﺖ و ﻣﻔﺘﺢ ﺳﺪه ﻫﺎي دﻣﺎﻏﯽ اﺳﺖ و ﻣﺴﻬﻞ ﺳﻮدا و ﺑﻠﻐﻢ از دﻣﺎغ اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﺴﻬﻞ ﺻﻔﺮا ﻧﯿﺰ اﺳﺖ و ﺣﺒﻮب اﺳﻄﻮﺧﻮدوس و دﻫﻦ و ﺳﮑﻨﺠﺒﯿﻦ و اﺷﺮﺑﻪ و ﻋﺮق و ﻣﻄﺒﻮخ و ﻣﻌﺠﻮن آن در ﻗﺮاﺑﺎدﯾﻦ ذﮐﺮ ﯾﺎﻓﺖ