ﻋﺮﯾﺾ و ﻣﺪور و آﻧﭽﻪ رﻧﮓ آن ﺳﯿﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﺻﻌﺘﺮ ﻓﺎرﺳـﯽ  و آﻧﭽـﻪ  ﺳﻔﯿﺪ ﻧﺰد ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺮدم ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺟﻮزي اﺳﺖ و ﺻـ ﻌﺘﺮ ﺷـﻮار ﻧﯿـﺰ   ﻧﺎﻣﻨﺪ و اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﻪ در ﻃﻌـﻢ ﺗﻨـﺪ و ﺧ  ﻮﺷـﺒﻮ و  ﮔﻞ ﻫﻤﻪ ﮐﺒﻮد ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ آن ﺑﺮگ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺎزه ﺑـﺮّي آﻧﺴـﺖ و د  راز ﺑﺮگ آن ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺪور ﺑﺮگ آﻧﺴﺖ   . ﻃﺒﯿﻌﺖ آن :در آﺧﺮ دوم ﮔـﺮم و ﺧﺸـﮏ و ﺑﻌﻀـﯽ در اول ﺳـﻮم     ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﮔﺮﻣﯽ و ﺧﺸﮑﯽ ﺟﺒﻠﯽ آن زﯾﺎده   . اﻓﻌﺎل و ﺧﻮاص آن :ﻣﻔﺘﺢ ﺳﺪد و ﻣﻘﻄﻊ و ﻣﺠﻔﻒ و ﻣﺤﻠﻞ رﯾﺎح و ﺑﻼﻏﻢ و ﻣﻠﻄﻒ اﻏﺬﯾﻪ ﻏﻠﯿﻈﻪ و ﻣﺒﻬﯽ و ﻣﺸﻬﯽ ﻏـﺬا و ﻣﻨﻘـﯽ ر  ﯾـ ﻪ و ﻣﻌﺪه و ﺟﮕﺮ و اﻣﻌﺎ از رﻃﻮﺑﺎت و ﺑﻼﻏﻢ و ﻣﺎﻧﻊ ﺻـﻌﻮد اﺑﺨـﺮه   ﺑـ ﻪ دﻣﺎغ و داﻓﻊ ﺟﺸﺎي ﺑﻠﻐﻤﯽ و ﻣﺴﮑﻦ وﺟﻊ دﻧﺪان و ورك ﺣـﺎدث از  ﺳﺮدي و وﺟﻊ ﻣﺜﺎﻧﻪ و رﺣﻢ و ﻣﺪر ﺑﻮل و ﺣﯿﺾ و ﺑﺎ ﻗﻮت ﺗﺮﯾﺎﻗﯿﺖ و ﺧﻮردن آن ﺑﺎ آب اﻧﺠﯿﺮ ﺟﻬﺖ رﺑﻮ و ﺳﺮﻓﻪ و ﺑﺎ اﻧﺠﯿﺮ ﺧﺸﮏ و ﻋﺮق آورد و رﻧﮓ رو را ﻧﯿﮑﻮ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺧﻮردن ادوﯾﻪ ﻣﺴـﻬﻠﻪ ﺑـﺎ   آب ﺻﻌﺘﺮ ﻣﻄﺒﻮخ راﻓﻊ ﺗﺨﻤﻪ و ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻏـﺬا و ﺗـﺮش ﺷـﺪن آن و     ﻏﺜﯿﺎن و وﺟﻊ ﻓﻮاد و ﻗﻮﻟﻨﺞ رﯾﺤﯽ و ﺛﻔﻠﯽ ﺑﻠﻐﻤﯽ و ﻣﻐـﺺ  و ﻣﺨـﺮج  اﻗﺴﺎم ﮐﺮم ﻣﻌﺪه و ﺣﺐ اﻟﻘﺮع و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺑﺎ ﻋﺴﻞ و اﮔـﺮ ﭘـﯿﺶ از   ادوﯾﻪ ﻣﺴﻬﻠﻪ ﺑﺨﻮرﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻬﯿﻪ اﺧﻼط اﺳﺖ ﺑﺮاي دﻓﻊ ﺑـ ﻪ ﻣﺴـﻬﻞ  ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ و ﺑﺎ آب ﮐﺮﻓﺲ ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺘﯿﺖ ﺣﺼﺎت و ﻋﺴـﺮ  اﻟﺒـﻮ ل و ﺑـﺎ  ﻣﯿﭙﺨﺘﺞ ﺟﻬﺖ دﻓﻊ ﻣﻀﺮت ﺷﻮﮐﺮان و اﻓﯿﻮن و ﺑﺎ ﺳـﮑﻨﺠﺒﯿﻦ ﺟﻬـﺖ   رﻓﻊ ﻣﻀﺮت ﺟﻨﯿﻦ و ﺑﺎ ﺑﺎدروج و ﺗﺮب ﺟﻬـﺖ وﺟـﻊ ورك و ﺛﻔـﻞ    ﺣﺎﺻﻞ از رﻃﻮﺑﺎت ﺷﺮﺑﺎً و ﺿﻤﺎداً و ﺑﺎ روﻏـﻦ زﯾﺘـﻮن ﺟﻬـﺖ اﻧـﻮاع  مغص و اشامیدن سرکه که صعتر دران خیسانده و با سکنجبین ﻣﺼﻨﻮع از آن ﻫﺮ ﮔﺎه ﺳﺮﻓﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺟﻬﺖ ﺳﭙﺮز ﻣﺠـ ﺮب و ﺑـﺎ ﭘﻨﯿـﺮ   ﺗﺎزه ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻤﯿﻦ ﺑﺪن و ﺑﺎ ﺧﯿﺎرزه ﺟﻬﺖ ﮐﻮﻓﺘﮕﯽ ﻋﻀﻞ و ﻣﻌﺪه و ﺟﮕﺮ و ﻟﻌﻮق آن ﺑﺎ ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ ورم ﻣـﻼزه و ر ﯾـ ﻪ ﮔـ ﺮم و ﺳـﺮﻓﻪ  رﻃﻮﺑﯽ و ﻋﻘﺮب ﮔﺰﯾﺪه و ﺳﺎﯾﺮ ﻫﻮام و ﻣﻀﻎ  آن ﺟﻬﺖ ﺗﺴﮑﯿﻦ درد دﻧﺪان و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺼﺮ و ﺳـﻔﻮف  آن ﺑـﺎ ﻣﺜـﻞ آن ﺷـﮑﺮ ﺟﻬـﺖ ﻗﻄـﻊ      ﺻﻌﻮد اﺑﺨﺮه و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﭼﺸﻢ و ﺑﺎ اﻃﻌﻤﻪ ﻏﻠﯿﻈﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮﺷـﺒﻮ ﯾﯽ و ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺤﺪار و زﯾﺎدﺗﯽ ﻟﺬت و ﻟﻄﺎﻓﺖ آﻧﻬﺎ اﺳـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫﺮﯾﺴـﻪ    ﮔﻨﺪم و ﺑﺎﻗﻼ و ﻋﺪس و ﮐﻠﻪ و ﭘﺎﭼـﻪ  و ﮔﻮﺷـﺖ ﮔﻮﺳـﺎﻟﻪ و ﻣﺎﻧﻨـﺪ    اﯾﻨﻬﺎ و ﻣﺤﻠﻞ رﯾﺎح و ﻧﻔﺦ آﻧﻬﺎ و ﺑﺎ ﺟﻤﯿﻊ ﺑﻘﻮل ﻣﻀﺮ ﻋﯿﻦ ﺧﻮاه ﮔﺮم ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاه ﺑﺎرد راﻓﻊ ﺿﺮر آﻧﻬﺎ و ﺑـﺎ ﺳـﺮﮐﻪ ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ ﻧـﺎن ﺧﻮرﺷـﯽ      اﺳﺖ و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﺳﻪ درم آن ﺑﺎ ﻋﺴﻞ ﺟﻬﺖ ﮔﺰﯾﺪن ﻋﻘﺮب و ﺳـﺎ ﯾﺮ ﻫﻮام و ﻣﻀﻤﻀﻪ آن ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻪ و زﯾـ ﺮه ﺟﻬـ ﺖ درد دﻧـﺪان و ﮔﻠـﻮ و   اﮐﺘﺤﺎل آب ﻣﻌﺼﻮر آن ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﺑﯿﺎض و ﺷـﺐ ﮐـﻮري   و ﺳـﻌﻮط  آن ﺑﺎ روﻏﻦ اﯾﺮﺳﺎ ﺟﻬﺖ اﺧﺮاج ﻓﻀـﻮل رﻃـﻮﺑﯽ ﺑﺴـﯿﺎر از دﻣـﺎغ     و ﻗﻄﻮر آن در ﮔﻮش ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﺛﻘﻞ ﺳﺎﻣﻌﻪ و ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﺟﻬـﺖ ﺗﺴـﮑﯿﻦ   وﺟﻊ آن و ﺿﻤﺎد آن ﺑﺎ ﻋﺴﻞ ﺟﻬـﺖ اورام ﺻـﻠﺒﻪ   و ﻋـﺮق اﻟﻨﺴـﺎء و   وﺟﻊ ورك و ﺑﺎ روﻏﻦ زﯾﺘﻮن و زﯾﺮه ﺟﻬﺖ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﻧﺎف اﻃﻔﺎل و رﻓﻊ رﯾﺎح ﺟﻮف اﯾﺸﺎن و ﺑﺎ ﺳﻮﯾﻖ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿـﻞ  اورام ﺑﻠﻐﻤـﯽ و ﺑـﺎ   ﮔﻨﺪم ﺟﻬﺖ وﺟﻊ ورك و ﺿﻤﺎد ﻣﻄﺒﻮخ آن در ﺣﻤﺎم ﺟﻬﺖ ﺟﺮب و ﺣﮑــﻪ و ﯾﺮﻗــﺎن و راﯾﺤــﻪ ﺑﺨــﻮر آن و اﻓﺘــﺮاش ﺑــﺪان ﺟﻬــﺖ  ﮔﺮﯾﺰاﻧﯿﺪن ﻫﻮام و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﻣﻄﺒﻮخ ﺷﺎخ ﻫﺎي آن ﺑﺎ ﻣﺜـﻞ آن ﻋﻨـﺎ  ب ﮐﻪ در ﭼﻬﺎر ﻣﺜﻞ آن آب ﺟﻮش دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ رﺑﻊ رﺳﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﺼـﻔﯿﻪ  ﺧﻮن ﻏﻠﯿﻆ ﺑﺎﻟﺨﺎﺻﯿﻪ ﻣﺆﺛﺮ و ﮔﻞ آن ﻣﺴﻬﻞ ﻣﺮه ﺳـﻮدا و ﺑﻠﻐـﻢ اﻣـﺎ    ﺿﻌﯿﻔﺘﺮ از اﻓﺘﯿﻤﻮن و ﻗـﻮي  ﺗـﺮ از ﺣﺎﺷـﺎ   ﭼـﻮن دو ﻣﺜﻘـﺎل   آن را ﺑـﺎ  ﺳﺮﮐﻪ و ﻧﻤﮏ ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ اﺳﻬﺎل ﺳﻮدا و ﺑﻠﻐـﻢ ﻧﻤﺎﯾـﺪ و ادرار ﺑـﻮل    و ﺣﯿﺾ ﮐﻨﺪ و ﻋﺼﺎره ﮔﻞ ﺗﺎزه آن ﻣﺤﻠﻞ ورم ﻋﻀﻞ دو ﻃﺮف زﺑﺎن و ﻟﻬﺎ ت و ﻗﻼع دﻫﺎن در آﺧﺮ ﻋﻠﺖ و ﻣﺮﺑﺎي آن ﺑﺎ ﺷﮑﺮ و ﯾﺎ ﻋﺴـﻞ و  ﺑــﻪ دﺳــﺘﻮر ﮔﻠﻘﻨــﺪ دو ﻣﺜﻘــﺎل آن در دﻓــﻊ ﺳــﻤﻮم و اﻣــﺮاض ﺑــﺎرده ﻗﻮي اﻻﺛﺮ و ﭼـﻮن ﺷـﺐ وﻗـﺖ ﺧـﻮاب ﻣﻘـﺪار ﯾـﮏ       ﻣﺜﻘـﺎل  آن را ﺑﺨﻮرﻧﺪ و ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ و ﻣﺪاوﻣﺖ ﺑﺮ آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﻣﻨﻊ ﺻـﻌﻮد اﺑﺨـﺮه ﺑـ   ﻪ دﻣﺎغ و ﻧﺰول آب ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ذﻫﻦ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺨﺸـﺪ و رﻧـﮓ   رو را ﻧﯿﮑﻮ ﮔﺮداﻧﺪ و روﻏﻦ ﮔﻞ آن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺟﻤﯿـ ﻊ اﺟـﺰاي آن  ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﻘﺮر ﺟﻬﺖ ﺟﻤﯿﻊ اﻣـﺮاض ﺑـﺎرده ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓـﺎﻟﺞ     و ﻟﻘـﻮه  و رﻋﺸـﻪ  و اﺳـﺘﺮﺧﺎ و اوﺟـﺎع   ﻇﻬــﺮ و ﻣﻔﺎﺻـﻞ  و ﺧﺼﻮﺻـﺎً ﻗــﻮﻟﻨﺞ و  اﻣﺮاض ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﻌﺪه و اﻣﻌﺎ ﺑﻬﺘﺮ از روﻏﻦ ﻫﺎي دﯾﮕـﺮ و ﺗﺨـﻢ آن در   ﺟﻤﯿﻊ اﻓﻌﺎل ﻗﻮي ﺗﺮ از ﺑﺮگ آن و ﻣﻔﺘﺢ ﺳﺪد و راﻓﻊ ﯾﺮﻗـﺎن و ﻣﻬـﯿﺞ   ﺑﺎه وﺧﺎﯾﯿﺪن آن ﻣﺴﮑﻦ درد دﻧﺪان و ﻣﺤﺮك اﺷﺘﻬﺎ و ﭼﻮن در ﻧـﺎن  داﺧﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ داﻓﻊ ﺿﺮر ﻣﺄﮐﻮﻻت و ﻣﻌﯿﻦ ﺑﺮ ﺑﺎه ﻣﺒـﺮودﯾﻦ و  ﺻـﻌﺘﺮ  ﻣﻀﺮ رﯾﻪ، ﻣﺼﻠﺢ آن ﺳﺮﮐﻪ